بیماران مبتلا به بیماری های سخت و صعب العلاج مثل سرطان معمولا دچار عوارض بعد از شیمی درمانی می شوند یکی از این عوارض زخم دهان در این بیماران است
در طب امروز به موازات پیشرفت های زیادی در فارماکولوژی و پزشکی، داروهای موثری برای درمانهای صعب العلاج مثل سرطان پیدا شده که توانسته سلامتی جامعه را افزایش دهد.
اما این داروها با بهم ریختن متابولیسم طبیعی و فیولوژیک بیمار و همینطور تغییر فلور طبیعی میکروبی دهان باعث ایجاد زخمهای دهانی وسیعی در بیماران می شود. این زخمهای دهانی که بسیار دردناک هم هستند به یک عامل مهم در نرخ بقاء این بیماران تبدیل گشته است و از آنجا که در دوره شیمی درمانی بیمار نیازمند استفاده از غذای خوب پروتئینی برای داشتن زیر ساختهای لازم (اسید آمینه های ضروری و غیر ضروری) برای بهبود و بازگشت به سلامتی هستند .
متاسفانه با وجود این زخمها حتی از خوردن آب کافی هم امتناع می کنند.
هدف از مقال بررسی مختصر لیزر کم توان (LLLT) در درمان این زخمها است. اثر لیزرها دردرمان دردها و ترمیم زخمها اثبات شده است. لیزرها با تحریک میتوکندری ها و سایر اجزاء سلولی به ساخت پروتئینهای ضروری برای فعالیت حداکثری سلول ،می توانند توان ترمیمی و عملکرد ضد التهابی سلولها را افزایش دهند.
مطالعات کمی در درمان این زخمهای دهانی با لیزر وجود دارد. دلیل آن هم نوظهور بودن استفاده از لیزر در دندانپزشکی است. آنچه در این مقال ذکر می گردد شرح مختصری از تحقیق اینجانب می باشد که فقط به جهت ازدیاد آگاهی عزیزان هم وطن خدمت شما ارائه می دهم.
لیزر چیست ؟
لیزر از جنس امواج الکترومغناطیسی (نور) می باشد و تفاوت اصلی لیزر با نور معمولی اینست که در نور معمولی انواع طول موجها وجود دارد و مجموعه آنها یک نور را تشکیل می دهد ولی در لیزر فقط یک طول موج وجود دارد.از لیزر به تازگی در درمانهای دندانپزشکی استفاده می شود. انواع برشها و برداشت بافتهای پوسیده دندانی و یا حذف بافت های استخوانی که تا کنون فقط با دریل ها امکان پذیر بود، امروزه با لیزر نیز امکانپذیر است که محاسن بسیار دارد ولی در این مقاله به آن نمی پردازیم چرا که در دیگر بخش های سایت به کرات به آن پرداخته ایم.
از جمله محاسن لیزر که مربوط به سخن ما در این بحث مهم است اثر تسکین دهنده و ضد التهاب و زخم لیزر است. داروهایی که در بیماران شیمی درمانی استفاده می شود به دلیل ایجاد بیان ژنی مولکولهای پیش ساز التهابی و مرگ سلولی در بافت دهان منجر به ایجاد زخم در بافتهای دهانی می شوند. این زخمها از ابتدا منشا عفونی ندارند ولی به چند دلیل توسط باکتری ها و قارچ ها مورد تهاجم قرار می گیرند و عفونی هم می شوند این دلایل عبارتند از:
1. کاهش بزاق بیمار(ناشی از عوارض شیمی درمانی)
2. دارا بودن سطوح خشن وزبر
3. عدم توانایی بیمار در خوردن موثر غذا که خود یکی از مهم ترین عوامل تمیز کردن دندانها و فضای دهان وزبان می باشد.
4. بهداشت دهانی پایین بیمار (به علت دردناک بودن دهان حین استفاده از مسواک)
5. پایین آمدن سطح ایمنی بدن توسط داروها
درمانها
درمان های زیادی برای این زخم ها پیشنهاد شده ولی به دلیل اثر بخش نبودن آنها به صورت یک درمان در نیامده اند
پمادهای لانولین:
اثر این پمادها در خشکی لب و تغییر فرم لب را بررسی کرده اند نتایج اینگونه بود که گر چه کمی خشکی لب را تغییر داده ولی استفاده از این دارو هیچ اثری درکاهش درد و ناراحتی و باز کردن دهان بیمار نداشته است.
سولفات زینک:
در تحقیقات انجام شده معلوم شد که مکمل های سولفات زینک که تصور می شد در ترمیم زخم های دهان موثرند هیچ اثری در کاهش زخم دهان بیماران بعد از کموتراپی ندارند. از طرفی پیشنهاد شده که از مکمل های غذایی پیش از شروع و در حین درمان شیمی درمانی استفاده شود.
دهان شویه های ضد التهابی:
اثر دهان شویه های ضد التهابی نیز توسط محققین بررسی شد، شاید بهترین دهان شویه ضد التهابی در دهان بنزیدآمین باشد. گروه محققین انجمن انکلوژیست ها با بررسی چهل و یک مقاله چاپ شده به این نتیجه رسیده اند که این دهان شویه ها می تواند موثر باشد.
کرایوتراپی:
در استفاده از کرایوتراپی در درمان زخم ها و یا پیشگیری از آنها تحقیقی انجام شد و followo up پنج ساله این بیماران اثر مثبتی را در استفاده از کرایو تراپی در زخمها دیده نشد. در تحقیق دیگری اثر کرایو تراپی در زخم دهان بیماران سرطانی در هفته های ابتدایی اوضاع بهتری داشتند ولی بعد از آن تغییری در بهبودی زخم ها دیده نشد.
لیزر تراپی:
در باره اثر لیزر گرچه تعداد مقالات هنوز زیاد نیست ولی در این آثار موجود به تاثیر خوب لیزر در کاهش درد و دوره زخم ها اشاره کرده اند.
در مقاله پروفسور مارکوس و همکارانش اثر لیزر به طور تمام و کمال بررسی و در موش ها تحقیق شده است.
در یک تحقیق دیگر که توسط گروه محققان چند ملیتی در انجمن بین المللی انکولوژی انجام شد،آنها چندین مقاله را بررسی کردند که در این زمینه تحقیق کرده بودند و در نتیجه نوشته اند که اثرات لیزر کم توان قابل توجه است و لازم است انواع لیزرها بررسی و برای هر طول موج پروتکل خاصی ارائه شود.
آنچه در پایان ذکر می کنم اینست که بیماران سرطانی نیاز مبرم به پروتئین و منابع غنی غذایی دارند تا به ضعف جسمانی دچار نشوند اما اما آنچه مانع این کار می شود زخم دهان این بیماران است که بسیار هم دردناک می باشد.
ما امروز در کلینیک لیزر دندانپزشکی خود به یاری این بیماران شتافته ایم و با خاصیت ضد درد و التهابی لیزر زخم دهان آنها را با این تکنیک بهبود می بخشیم.